धातुनिर्माणस्य जगति विभिन्नघटकानाम् गुणानाम्, कार्यप्रदर्शनानां च वर्धनार्थं पृष्ठीयचिकित्साः महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहन्ति । उपलब्धानां अनेकविकल्पानां मध्ये, आलोडाइन-परिष्करणं तस्य अद्वितीय-लाभानां बहुमुख्यतायाः च कृते लोकप्रिय-विकल्परूपेण उद्भूतम् अस्ति । अस्मिन् लेखे वयं आलोडाइन-लेपनस्य मौलिक-विषयेषु, विभिन्न-उद्योगेषु तस्य महत्त्वं, अन्येभ्यः पृष्ठ-उपचारात् कथं भिन्नं भवति इति च गोतां करिष्यामः |.
आलोडाइन प्रक्रिया को समझना .
आलोडाइन-लेपन-प्रक्रिया व्याख्याता ।
आलोडाइनः एकः क्रोमेट् रूपान्तरणलेपः अस्ति यः धातुनां रक्षणं करोति, विशेषतः एल्युमिनियमस्य तथा च तस्य मिश्रधातुः, जंगतः। प्रक्रियायां धातुपृष्ठस्य आलोडाइन-विलयनस्य च मध्ये रासायनिकविक्रिया भवति, यस्य परिणामेण कृशस्य, रक्षात्मकस्य स्तरस्य निर्माणं भवति
आलोडाइन-लेपनस्य रासायनिक-रचने सामान्यतया क्रोमियम-यौगिकानि सन्ति, यथा क्रोम-अम्लम्, सोडियम-डाइक्रोमेट्, अथवा पोटेशियम-डाइक्रोमेट् एते यौगिकाः एल्युमिनियमपृष्ठेन सह प्रतिक्रियां कुर्वन्ति येन जटिलं धातु-क्रोम-आक्साइड्-स्तरं निर्मितं भवति यत् उत्तमं जंग-प्रतिरोधं प्रदाति तथा च रङ्ग-आसंजनं सुदृढं करोति
आलोडाइन-अन्तिम-प्रयोगः सरलः, तथापि सटीकः, चरण-पद-प्रक्रिया भवति:
1. सफाई : धातुपृष्ठं सम्यक् स्वच्छं भवति यत् किमपि गन्दगी, तैलं, वा दूषकं वा दूरीकर्तुं शक्यते।
2. rinsing: भागः जलेन सह प्रक्षालितः भवति यत् सर्वाणि सफाई-कारकाणि दूरीकृतानि इति सुनिश्चितं भवति।
3. Deoxizing: यदि आवश्यकं भवति तर्हि धातुपृष्ठं कस्यापि आक्साइडस्य निष्कासनार्थं DeoxIdizing कारकेन सह उपचारितं भवति ।
4. आलोडाइन अनुप्रयोगः : भागः निर्दिष्टसमयस्य कृते आलोडाइन-विलयने निमग्नः भवति, सामान्यतया कतिपयानि निमेषाणि ।
5. अन्तिम प्रक्षालनम् : लेपितभागः जलेन सह प्रक्षालितः भवति यत् किमपि अतिरिक्तं आलोडाइन-विलयनं दूरीकर्तुं शक्यते।
6. शोषणम् : विशिष्टानि आवश्यकतानि निर्भरं भवति, वायुः वा तापः वा उपयुज्य भागः शुष्कः भवति ।
सम्पूर्णे प्रक्रियायां, आलोडाइन-विलयनस्य सान्द्रतायाः, पीएच-तापमानस्य, तापमानस्य च सम्यक् नियन्त्रणं निर्वाहयितुम् अत्यन्तं महत्त्वपूर्णम् अस्ति येन सुसंगतं उच्च-गुणवत्तायुक्तं च परिणामं सुनिश्चितं भवति समग्रप्रक्रिया तुल्यकालिकरूपेण द्रुतं भवति, अधिकांशभागाः केवलं ५ तः ३० निमेषपर्यन्तं पूर्णं कर्तुं आवश्यकं भवति, तेषां आकारस्य इष्टस्य लेपन-मोटाईयाः च आधारेण
परिणामस्वरूपं आलोडाइन-लेपनं अविश्वसनीयतया पतलं भवति, यत् केवलं 0.00001 तः 0.00004 इञ्च् (0.25-1 μm) स्थूलतायां परिमाणं करोति । तस्य कृशतायाः अभावेऽपि, लेपनं असाधारणं जंगसंरक्षणं प्रदाति तथा च तस्य उपरि प्रयुक्तानां रङ्गानाम् अन्येषां परिष्करणानाम् आसंजनं वर्धयति
क्रोमेट रूपान्तरण लेपन के वर्ग
आलोडाइन-लेपनानि भिन्न-भिन्न-वर्गेषु आगच्छन्ति, प्रत्येकं अद्वितीय-गुणैः सह । द्वौ सामान्यौ वर्गः 1A तथा वर्गः 3 इति ।
वर्ग 1A लेपन स्थूलतर एवं कृष्णतर होते हैं। एतेन तेषां कृते श्रेष्ठः जंगप्रतिरोधः भवति, विशेषतः अचित्रितभागानाम् कृते । ते एल्युमिनियमपृष्ठेषु रङ्गसंलग्नतां अपि सुधरयन्ति।
वर्ग 3 लेप कृशतर एवं हल्के होते हैं। ते जंगसंरक्षणं प्रदान्ति, यदा तु विद्युत् चालकताम् न्यूनतमरूपेण प्रभावितं कुर्वन्ति।
लेपनस्य स्थूलता चालकतायां प्रभावं करोति । मोटकर वर्ग 1A लेपक छोटे विद्युत प्रतिरोध बढ़ाता है। पतलावर्गः ३ लेपाः एतत् प्रभावं न्यूनीकरोति ।
अत्र त्वरित-तुलना अस्ति : १.
गुणः | वर्ग 1A . | कक्षा ३ २. |
स्थूलता २. | स्थूलतरः २. | पतलक 1 . |
जंग प्रतिरोध 1 . | श्रेष्ठतर | शोभन |
विद्युत् चालकता 1 . | किञ्चित् न्यूनीकृतम् २. | न्यूनतम प्रभावित 1 . |
ठेठ उपयोग 1 . | अचित्रित भाग, पेंट आसंजन . | विद्युत् घटक 1 . |
समीचीनवर्गस्य चयनं भवतः आवश्यकतानां उपरि निर्भरं भवति। वर्गः 1A अधिकतमं जंगप्रतिरोधं प्रदाति। वर्गः 3 विद्युत्प्रदर्शनेन सह संरक्षणं संतुलितं करोति।
प्रत्येकस्य वर्गस्य सामर्थ्यानां अवगमनं भवन्तं भवतः अनुप्रयोगाय सर्वोत्तमम् आलोडाइन-लेपनं चयनं कर्तुं साहाय्यं करोति ।
अनुप्रयोग एवं डिजाइन विचार .
आलोडाइन परिष्करण के अनुप्रयोग
उद्योगानां विस्तृतपरिधिषु आलोडाइन-लेपनस्य उपयोगः भवति । एरोस्पेस् तः इलेक्ट्रॉनिक्सपर्यन्तं एते बहुमुखीपरिष्करणाः महत्त्वपूर्णसंरक्षणं कार्यप्रदर्शनलाभं च प्रदान्ति ।
एकं सामान्यं अनुप्रयोगं Aerospace मध्ये अस्ति । सीएनसी मशीनिंग भाग। विमानस्य भागाः, यथा लैण्डिंग गियर, पक्षघटकाः, धडखण्डाः च, प्रायः जंगप्रतिरोधस्य कृते आलोडाइनस्य उपरि अवलम्बन्ते । उड्डयनस्य कठोरस्थितयः कठिनं, टिकाऊ लेपनं आग्रहयन्ति।
केस-अध्ययनम् : बोइंग 787 ड्रीमलाइनर् स्वस्य पक्षस्य पुच्छस्य च संरचनानां उपरि आलोडाइनस्य उपयोगं करोति । लेपनं एतेषां महत्त्वपूर्णघटकानाम् जंगतः रक्षणाय सहायकं भवति, येन विमानस्य सुरक्षा दीर्घायुषः च सुनिश्चितं भवति ।
अन्यः प्रमुखः उद्योगः इलेक्ट्रॉनिक्सः अस्ति । इलेक्ट्रॉनिक-आवासस्थानेषु, कनेक्टर्, ताप-सिन्क्-मध्ये च प्रायः आलोडाइन-इत्यस्य उपयोगः भवति । लेपिंग विद्युत् चालकता को रखते हुए जंग प्रतिरोध प्रदान करता है।
किं भवन्तः जानन्ति स्म ? चिकित्सा-उद्योगे अपि आलोडाइन-इत्यस्य उपयोगः भवति । शल्यक्रियायन्त्रेषु प्रत्यारोपणीययन्त्रेषु च एतत् प्राप्यते ।
अन्येषु साधारणेषु अनुप्रयोगेषु अन्तर्भवन्ति : १.
● ऑटोमोटिव भाग
● समुद्री घटक
● सैन्य उपकरण .
● वास्तुकला तत्वों .
उद्योगः किमपि न भवतु, आलोडिनः एल्युमिनियमभागस्य रक्षणाय, वर्धनार्थं च विश्वसनीयं मार्गं प्रदाति ।
आलोडाइन समाप्त होने के लिए डिजाइन विचार .
आलोडाइन-परिष्करणस्य भागानां परिकल्पने विचारणीयाः अनेकाः प्रमुखाः कारकाः सन्ति । एते लेपनस्य गुणवत्तां प्रभावशीलतां च प्रभावितं कर्तुं शक्नुवन्ति।
प्रथमं सर्वप्रथमं च पृष्ठीयतरणम् अस्ति। एल्युमिनियमपृष्ठं स्वच्छं, लेपनात् पूर्वं दूषकाणां मुक्तं च भवितुमर्हति । यत्किमपि मलं, तैलं, आक्साइड् वा सम्यक् आसंजनं निवारयितुं शक्नोति । सम्यक् सफाई अत्यावश्यकी है।
अन्यः महत्त्वपूर्णः कारकः मोटाईं लेपनं भवति । यथा वयं चर्चां कृतवन्तः, आलोडाइन-लेपनस्य मोटाई जंग-प्रतिरोधक-विद्युत्-वाहकता इत्यादीनां गुणानाम् प्रभावं कर्तुं शक्नोति । डिजाइनरः स्वस्य आवश्यकतानां कृते लेपनस्य समुचितवर्गं अवश्यं चिन्वन्तु।
प्रो टिप्: समीक्षात्मक-अनुप्रयोगानाम् कृते, प्रायः अनुभविना आलोडाइन-प्रयोजकेन सह कार्यं कर्तुं सर्वोत्तमम् अस्ति । ते सम्यक् लेपन-मोटाईं एकरूपं च सुनिश्चित्य साहाय्यं कर्तुं शक्नुवन्ति।
एकरूपतायाः विषये वदन्, सुसंगतं लेपनमोटाईं प्राप्तुं महत्त्वपूर्णम् अस्ति। विषमलेपनेन दुर्बलस्थानानि वा कार्यप्रदर्शनस्य विविधता वा भवितुम् अर्हति । समुचित अनुप्रयोग तकनीक एवं गुणवत्ता नियंत्रण उपाय अत्यावश्यक हैं।
अत्र आलोडाइनेन सह उत्तमं परिणामं प्राप्तुं केचन युक्तयः सन्ति:
● लेपन से पहल
● भवतः आवश्यकतानां कृते लेपनस्य समुचितवर्गं चिनुत।
● समीक्षात्मक भागों के लिए अनुभवी प्रयोजक के साथ काम करें
● एकरूपकवरेज के लिए समुचित अनुप्रयोग तकनीक का उपयोग करें
● लेपन संगतता को सत्यापन करने के लिए गुणवत्ता नियंत्रण उपायों को लागू करें
डिजाइन विचार . | महत्त्वम् २. |
सतह तैयार 1 . | समुचित आसंजन के लिए आलोचनात्मक . |
लेपन स्थूलता 1 . | जंग प्रतिरोध एवं चालकता को प्रभावित करता है। |
एकरूपता 1 . | सुसंगत कार्यनिष्पादन सुनिश्चित करता है। |
गुणवत्ता नियंत्रण 1 . | सत्यापन लेपन मिलताएँ विनिर्देशों |
एतान् डिजाइन-विचारान् मनसि कृत्वा, भवान् सुनिश्चितं कर्तुं शक्नोति यत् भवान् स्वस्य आलोडाइन-लेपित-भागाः स्वस्य उत्तमं कार्यं करोति । विमानघटकं वा इलेक्ट्रॉनिकयन्त्रं वा, सम्यक् डिजाइनः अनुप्रयोगः च सफलतायाः कुञ्जी अस्ति ।
मजेदार तथ्यम् : सैन्य-अनुप्रयोगानाम् कृते १९४० तमे दशके आलोडाइन-प्रक्रिया प्रथमवारं विकसिता आसीत् । अद्य, अस्य उपयोगः विश्वव्यापी असंख्य उद्योगेषु अस्ति।
आलोडाइन समाप्त के लाभ एवं चुनौतियाँ
अलोडाइन लेप का लाभ 1 .
आलोडाइन-लेपनानि लाभानाम् एकां श्रेणीं प्रददति येन तेषां एल्युमिनियम-भागस्य रक्षणार्थं लोकप्रियः विकल्पः भवति । सम्भवतः सर्वाधिकं महत्त्वपूर्णं लाभं तेषां उत्तमः जंगप्रतिरोधः अस्ति।
एल्युमिनियमपृष्ठे आलोडाइनः कृशं सघनस्तरं निर्माति । एषा स्तरः धातुं मुद्रयति, आर्द्रतां, संक्षारकं च तत्त्वानि प्रविशति । परिणामः एकः भागः अस्ति यः कठोरवातावरणं सहितुं शक्नोति, जङ्गमं वा अवनतिं वा विना।
मजेदारतथ्यम् : आलोडाइन-लेपितभागाः लवणस्प्रे-परीक्षायां सहस्रघण्टानां सहस्रघण्टां जीवितुं शक्नुवन्ति, जंगप्रतिरोधस्य सामान्यं मापम्।
अन्यः प्रमुखः लाभः रङ्ग-आसंजनस्य उन्नतिः अस्ति । आलोडाइनः बन्धनार्थं रङ्गस्य कृते आदर्शपृष्ठं प्रदाति । एतेन चित्रितभागानाम् स्थायित्वं दीर्घायुः च वर्धते ।
आलोडाइनः विद्युत्, तापवाहकता च वर्धिता अपि प्रदाति । पतला, चालकतापूर्णलेपनेन विद्युत्-तापस्य कुशलं स्थानान्तरणं भवति । इलेक्ट्रॉनिकघटकानाम्, ताप-संवेदनशील-भागानाम् च कृते एतत् विशेषतया मूल्यवान् अस्ति ।
किं भवन्तः जानन्ति स्म ? आलोडाइनस्य चालकता इदं ग्राउण्डिंग् तथा एमआई ढालन-अनुप्रयोगानाम् लोकप्रियं विकल्पं करोति ।
अन्ते, आलोडाइनः अन्येषां लेपानां अपेक्षया पर्यावरण-सुरक्षा-लाभान् प्रदाति । हेक्स-रहित प्रकार 2 लेपिंग, विशेषतः, हेक्सालिनेट क्रोमियम के साथ सम्बद्ध स्वास्थ्य जोखिम के बिना जंग संरक्षण प्रदान करता है।
आलोडाइन समाप्त के विशेषताएँ .
आलोडाइनस्य एकं विलक्षणं लक्षणं तस्य कृशं चलच्चित्रस्य स्थूलता अस्ति । विशिष्टलेपनानि केवलं 0.0001 तः 0.00004 इञ्च् स्थूलानि भवन्ति । एतस्य कृशतायाः अभावेऽपि आलोडिनः जंग-परिधानयोः विरुद्धं दृढं रक्षणं प्रदाति ।
अन्यत् उल्लेखनीयं विशेषता न्यून-अनुप्रयोग-तापमानम् अस्ति । कक्षतापमाने आलोडाइन-नगरं प्रयोक्तुं शक्यते, उच्चतापस्य आवश्यकतां विना । एतेन लेपनप्रक्रिया सरलं भवति तथा च ऊर्जाव्ययस्य न्यूनीकरणं भवति ।
आलोडाइनस्य चालकता अपरः प्रमुखः लक्षणः अस्ति । लेपनेन विद्युत्-तापस्य कुशलं स्थानान्तरणं भवति, येन इलेक्ट्रॉनिक-तापीय-अनुप्रयोगानाम् आदर्शः भवति ।
केस-अध्ययनम् : एकः प्रमुखः वायु-निर्माता स्वस्य विमान-घटकानाम् कृते आलोडाइन-नगरं प्रति स्विच् कृतवान् । कृश, प्रवाहक लेपिंग को भागों पर महत्वपूर्ण भार या मोटाई को जोड़ने के बिना उत्कृष्ट जंग प्रतिरोध प्रदान किया।
अलोडिनः अपि तस्य व्यय-प्रभावशीलतायाः कृते प्रसिद्धः अस्ति । सरलं, कक्ष-तापमान-अनुप्रयोग-प्रक्रिया व्ययस्य न्यूनीकरणे सहायकं भवति । तथा च आलोडेनद्वारा प्रदत्तं दीर्घकालं यावत् संरक्षणं कालान्तरे अनुरक्षणस्य प्रतिस्थापनस्य च व्ययस्य न्यूनीकरणं कर्तुं शक्नोति।
प्रो टिप्: यद्यपि Alodine अत्यन्तं टिकाऊ अस्ति, तथापि अविवेकी न भवति। समुचितं परिचर्या, परिपालनं च आलोडाइन-लेपित-भागानाम् जीवनं विस्तारयितुं साहाय्यं कर्तुं शक्नोति ।
चुनौती एवं सीमाएँ 1 .
अस्य अनेकाः लाभाः सन्ति चेदपि, आलोडाइन-परिष्करणं काश्चन आव्हानानि सीमाः च सह आगच्छति एव । एकं बृहत्तमं चिन्ताजनकं विषाक्तसामग्रीणां संचालनम् अस्ति ।
प्रकार 1 आलोडाइन लेप में हीक्सालिन्ट क्रोमियम, एक जानते कार्सिनोजन होता है। एतैः लेपैः सह कार्यं करणाय श्रमिकाणां पर्यावरणस्य च रक्षणार्थं कठोरसुरक्षापरिहारस्य आवश्यकता भवति। समुचितं वायुप्रवाहः, रक्षात्मकः उपकरणः, अपशिष्टनिष्कासनप्रक्रियाः च अत्यावश्यकाः सन्ति ।
किं भवन्तः जानन्ति स्म ? अनेकदेशेषु षट्संवेदकक्रोमियमस्य उपयोगं प्रतिबन्धयन्ति इति नियमाः सन्ति । एतेन सुरक्षितं, हेक्स-रहितं प्रकारं २ लेपनं प्रति परिवर्तनं जातम् अस्ति ।
अन्यत् सम्भाव्यसीमा कृशलेपनघनता अस्ति। यद्यपि आलोडाइनः उत्तमं जंगप्रतिरोधं प्रदाति, तथापि भारी धारणं वा घर्षणं वा अधीनं भागानां कृते पर्याप्तं न भवेत् । एतेषु सति एनोडाइजिंग इत्यादीनां स्थूलतरलेपानां आवश्यकता भवेत् ।
अन्ते, एकरूपस्य लेपन-मोटाई-प्राप्तिः चुनौतीपूर्णा भवितुम् अर्हति, विशेषतः जटिल-भागेषु । विषमलेपनेन जङ्गमप्रतिरोधस्य चालकत्वस्य च विविधता भवति । सुसंगत परिणामों को सुनिश्चित करने के लिए समुचित अनुप्रयोग तकनीक एवं गुणवत्ता नियंत्रण उपाय महत्वपूर्ण हैं।
अत्र एतान् आव्हानान् न्यूनीकर्तुं काश्चन रणनीतयः सन्ति-
● हेक्स-मुक्त प्रकार 2 लेपिंग का उपयोग करें जब संभव
● प्रकार 1 लेपन नियंत्रित करने के लिए सख्त सुरक्षा प्रोटोकॉल को लागू करें
● भारी घृणित भागों के लिए वैकल्पिक लेप पर विचार करें
● अनुभवी प्रयोक्तृभिः सह कार्यं कुर्वन्तु येन एकरूपकवरेजं सुनिश्चितं भवति
● लेपन संगतता को सत्यापन करने के लिए गुणवत्ता नियंत्रण उपायों को लागू करें
आलोडाइन लेपनस्य प्रकाराः .
MIL-DTL-5541 प्रकार 1 लेपिंग: विशेषताएं एवं अनुप्रयोग
यदा आलोडाइन-लेपनस्य विषयः आगच्छति तदा Mil-DTL-5541 प्रकारः 1 सर्वाधिकं प्रसिद्धेषु अन्यतमः अस्ति । 'hex chrome' लेपन भी कहा जाता है, इनमें सुपीरियर जंग संरक्षण के लिए हीक्सालिन्ट क्रोमियम होते हैं।
प्रकारः १ लेपाः तेषां विशिष्टसुवर्ण, कृष्णवर्णः, स्पष्टरूपस्य वा कृते प्रसिद्धाः सन्ति । ते उत्तमं जंगप्रतिरोधं, रङ्ग-आसंजनं च प्रददति, येन ते एरोस्पेस् तथा रक्षा-अनुप्रयोगानाम् कृते लोकप्रियं विकल्पं कुर्वन्ति ।
किं भवन्तः जानन्ति स्म ? प्रकार 1 लेपन प्रायः विमान लैण्डिंग गियर पर प्रयोग किया जाता है, जहाँ जंग संरक्षण महत्वपूर्ण है।
परन्तु हेक्सालिन्ट् क्रोमियमः ज्ञातः कर्करोगजनकः अस्ति । फलतः, प्रकार 1 लेपन कठोर सुरक्षा एवं पर्यावरणीय नियमों के अधीन होते हैं। समुचितं संचालनं, वायुप्रवाहः, अपशिष्टनिष्कासनं च अत्यावश्यकम् अस्ति ।
प्रकार 1 लेपन के लिए अन्य प्रासंगिक मानकों में शामिल हैं।
● AMS-C-5541: प्रकार 1 कोटिंग के लिए एयरोस्पेस सामग्री विनिर्देश
● MIL-C-81706: रासायनिक रूपान्तरण लेपन के लिए सैन्य विनिर्देश
● ASTM B449: एल्यूमीनियम पर क्रोमेट लेपन के लिए मानक विनिर्देश
एते मानकाः प्रकारस्य लेपनस्य अनुप्रयोगाय कार्यप्रदर्शनाय च विस्तृताः आवश्यकताः प्रदान्ति ।
Mil-DTL-5541 प्रकार 2 लेपिंग: पर्यावरण-अनुकूल विकल्प
अन्तिमेषु वर्षेषु MIL-DTL-5541 Type 2 लेपिंग् प्रति परिवर्तनं जातम् अस्ति । 'hex-free' लेपनरूपेण अपि ज्ञायते, एते हेक्सालिन्ट् क्रोमियमस्य स्थाने त्रिगुणात्मकं क्रोमियमस्य उपयोगं कुर्वन्ति ।
प्रकार 2 लेपिंग प्रकार 1 के समान जंग संरक्षण प्रदान करते हैं, परन्तु समान स्वास्थ्य एवं पर्यावरणीय जोखिम के बिना। ते सामान्यतया प्रयोक्तुं विसर्जनं च सुरक्षिताः भवन्ति, येन ते अधिकाधिकं लोकप्रियं विकल्पं कुर्वन्ति ।
मजेदार तथ्यम् : यूरोपीयसङ्घस्य पहुँचविनियमाः हेक्स-रहितप्रकारस्य 2 लेपनस्य स्वीकरणं प्रेरितवन्तः।
प्रकार 1 तथा प्रकार 2 कोटिंग के बीच चयन करते समय विचारणीय कई कारक हैं:
● पर्यावरण एवं सुरक्षा नियमन .
● जंग संरक्षण के आवश्यक स्तर
● इष्ट स्वरूप (प्रकार 2 लेपन प्रायः स्पष्ट या रंगीन होते हैं)
● अनुप्रयोग प्रक्रिया एवं लागत
सामान्यतया अधिकांश-अनुप्रयोगानाम् कृते प्रकारः २ लेपनानि अनुशंसितानि सन्ति । ते उत्तमं जंगप्रतिरोधं प्रदान्ति तथा च स्वास्थ्यं पर्यावरणं च जोखिमं न्यूनीकर्तुं शक्नुवन्ति। तथापि, केचन एरोस्पेस् तथा रक्षाविनिर्देशाः अद्यापि प्रकारस्य लेपनस्य आवश्यकतां अनुभवितुं शक्नुवन्ति ।
केस-अध्ययनम् : एकः प्रमुखः विमाननिर्माता प्रकार 1 तः प्रकार 2 लेपिंग् यावत् स्वस्य नूतनस्य बेडानां कृते स्विच कृतवान् । हेक्स-रहित-लेपनेन श्रमिक-सुरक्षासुधारः भवति, पर्यावरण-प्रभावः च न्यूनीकरोति, तदा समतुल्य-रोरोजन-संरक्षणं प्रदत्तम् ।
भवतः परियोजनायाः कृते Alodine Lating इत्यस्य समीचीनप्रकारस्य चयनं
आलोडाइन-लेपनस्य अनेकाः प्रकाराः उपलभ्यन्ते, भवतः परियोजनायाः कृते योग्यं चयनं चुनौतीपूर्णं भवितुम् अर्हति । अत्र केचन प्रमुखाः कारकाः विचारणीयाः सन्ति-
● सामग्री विनिर्देश: जंग प्रतिरोध, रङ्ग आसंजन, या चालकता के कस स्तर की तरर का स्तर आवश्यक है?
● उद्योगमानक: क्या विशिष्ट मानक या विनिर्देश हैं जिनमें मिलना चाहिए (जैसे, एरोस्पेस के लिए, AMS-C-5541)?
● पर्यावरणीय नियमाः : किं भवतः क्षेत्रे षोडरावस्थायाः क्रोमियमस्य उपयोगे प्रतिबन्धाः सन्ति वा?
● अनुप्रयोग प्रक्रिया : लेपन के प्रयोग करने के लिए उपलब्ध सुविधाएं एवं उपकरण क्या हैं?
● लागत: प्रत्येक प्रकारस्य लेपनस्य सह सम्बद्धाः किं व्ययः भवन्ति, यत्र अनुप्रयोगः निष्कासनं च भवति?
एतेषां कारकानाम् सावधानीपूर्वकं मूल्याङ्कनं कृत्वा, भवान् आलोडाइन-लेपनं चयनं कर्तुं शक्नोति यत् भवतां परियोजनायाः आवश्यकताः सर्वोत्तमरूपेण पूरयति ।
प्रो टिप्: यदा संदेहः भवति तदा अनुभविना आलोडाइन-प्रयोजकेन सह परामर्शं कुर्वन्तु। ते भवतः विशिष्टानि आवश्यकतानि कृते सम्यक् लेपनस्य चयनं कर्तुं मार्गदर्शनं दातुं शक्नुवन्ति।
अत्र प्रकार 1 तथा प्रकार 2 लेपिंग के बीच प्रमुख भेदों का त्वरित सारांश है:
कारक | प्रकार 1 (हेक्स क्रोम) . | प्रकार 2 (हेक्स-फ्री) . |
क्रोमियम प्रकार 1 . | हेक्सालिन्ट 1 . | त्रिवैशिष्टा २. |
जंग प्रतिरोध 1 . | सर्वोत्कृष्ट | सर्वोत्कृष्ट |
स्वरूपम् | सुवर्ण, भूरेण, स्पष्टं वा । | प्रायः स्पष्टं वा वर्णरहितं वा . |
स्वास्थ्य जोखिम 1 . | ज्ञात कार्सिनोजन 1 . | कम जोखिम 1 . |
पर्यावरणीय प्रभाव . | उच्चतर 1 . | अवच |
ठेठ अनुप्रयोग 1 . | एरोस्पेस, रक्षा . | सामान्य औद्योगिक 1 . |
Alodine बनाम एनोडाइजिंग: एक तुलनात्मक विश्लेषण
अनोडाइजिंग प्रक्रिया अनावरण 1 .
एनोडाइजिंग इत्येतत् एल्युमिनियम-भागानाम् अन्यत् लोकप्रियं समाप्तिम् अस्ति । आलोडाइन इव, एतत् जंगप्रतिरोधं प्रदाति तथा च पृष्ठीयगुणान् वर्धयति । तथापि प्रक्रिया, परिणामाः च सर्वथा भिन्नाः सन्ति ।
एनोडाइजिंग एक विद्युत रासायनिक प्रक्रिया है जो एल्यूमीनियम सतह पर एक घन, छिद्रपूर्ण ऑक्साइड स्तर बनाता है। भागः अम्लविद्युत्विलेयस्नाने निमग्नः भवति, विद्युत्प्रवाहस्य अधीनः च भवति । एतेन एल्युमिनियमस्य आक्सीकरणं भवति, रक्षात्मकं स्तरं भवति ।
मजेदार तथ्य: 'एनोडाइज' इति शब्दः 'एनोडतः आगच्छति, ' यत् विद्युत्रासायनिककोशिकायां सकारात्मकविद्युत्कोशः अस्ति ।
एनोडाइजिंग प्रक्रियायां सामान्यतया अनेकाः चरणाः सम्मिलिताः भवन्ति ।
1.सफाई : एल्युमिनियमभागस्य सम्यक् स्वच्छता भवति यत् किमपि दूषकं दूरीकर्तुं शक्यते।
2.एचिंग: पृष्ठं रासायनिकरूपेण उत्कीर्णं भवति येन एकरूपता बनावटं निर्मातुं शक्यते।
3.Adizing: विद्युतस्नाने भागः निमग्नः भवति तथा च विद्युत्प्रवाहस्य अधीनः भवति।
4.रङ्गः (वैकल्पिकः): वर्णस्य निर्माणार्थं छिद्रयुक्तस्य आक्साइड्-स्तरस्य रञ्जकाः योजितुं शक्यन्ते ।
5.Sealing: आक्साइड्-स्तरस्य छिद्राणि जंगप्रतिरोधस्य उन्नयनार्थं सीलबद्धानि भवन्ति ।
परिणामी एनोडाइज्ड् स्तरः आलोडाइन-लेपनस्य अपेक्षया बहु स्थूलतरः भवति, सामान्यतया 0.0001 तः 0.001 इञ्च् यावत् । एतेन उत्तमं धारणं, घर्षणप्रतिरोधः च प्राप्यते ।
६.२ । आलोडाइन एवं एनोडाइज्ड परिष्करण का तुलना करें
यद्यपि आलोडाइन तथा एनोडाइजिंग इत्येतौ एल्युमिनियमस्य कृते जङ्गमप्रतिरोधं प्रददति, तथापि कार्यप्रदर्शनस्य स्वरूपस्य च केचन प्रमुखाः भेदाः सन्ति ।
स्थायित्वस्य दृष्ट्या एनोडाइज्ड् लेपाः सामान्यतया कठिनतराः, आलोडाइनस्य अपेक्षया अधिकं धारणा-प्रतिरोधी च भवन्ति । स्थूलः, कठिनः आक्साइड्-स्तरः महत्त्वपूर्णं घर्षणं शारीरिकं च क्षतिं च सहितुं शक्नोति । अलोडिनः, बहु कृशः भवति, धारणार्थं अधिकं प्रवणः भवति।
तथापि, आलोडाइन सामान्यतया एनोडाइजिंग इत्यस्मात् उत्तमं जंगप्रतिरोधं प्रदाति । सघन, अपोरस क्रोमेट स्तर संक्षारक तत्वों के विरुद्ध एक उत्कृष्ट बाधा है। एनोडाइज्ड् स्तराः, छिद्रयुक्ताः भूत्वा, सम्यक् सीलबद्धाः न भवन्ति चेत् संक्षारकपदार्थानाम् किञ्चित् प्रवेशं कर्तुं शक्नुवन्ति ।
रूपं अन्यः प्रमुखः अन्तरः अस्ति। एनोडाइज्ड् पार्ट्स् इत्यस्य वर्णानाम् एकस्मिन् विस्तृते श्रेण्यां रञ्जयितुं शक्यते, येन अधिकं डिजाइन-लचीलता प्राप्यते । आलोडाइन-लेपनं सुवर्णं, भूरेण, स्पष्टरूपेण वा सीमितं भवति ।
कार्यात्मकरूपेण, तस्य प्रवाहकगुणानां कारणेन विद्युत्-अनुप्रयोगानाम् कृते प्रायः आलोडिनः प्राधान्यं भवति । कठोरता, धारणप्रतिरोधस्य आवश्यकतां विद्यमानानाम् अनुप्रयोगानाम् कृते एनोडाइज्ड् लेपाः अधिकतया उपयुक्ताः भवन्ति ।
व्ययः अन्यः विचारः अस्ति। एनोडाइजिंग सामान्यतया आलोडाइन इत्यस्मात् अधिकं महत्त्वपूर्णं भवति यतोहि अधिकजटिलप्रक्रिया तथा उपकरणानि आवश्यकानि सन्ति । तथापि, एनोडाइज्ड् भागानां दीर्घतरं स्थायित्वं एतत् प्रारम्भिकव्ययम् प्रतिपूर्तिं कर्तुं शक्नोति ।
सुरक्षा-पर्यावरण-दृष्ट्या आलोडाइन-नगरस्य केचन लाभाः सन्ति । हेक्स-रहित प्रकार 2 आलोडाइन लेपन पारंपरिक एनोडाइजिंग प्रक्रियाओं की अपेक्षा सुरक्षित और अधिक पर्यावरणीय रूप से मैत्रीपूर्ण होते हैं, जो प्रायः सशक्त अम्ल एवं भारी धातु का उपयोग करता है।
६.३ । भवतः एल्युमिनियमभागानाम् कृते सम्यक् परिष्करणं चयनं कुर्वन्तु
आलोडाइन-एनोडाइजिंग्-योः मध्ये भेदेन सह, भवान् स्वस्य एल्युमिनियम-भागानाम् कृते सम्यक् परिष्करणं कथं चिनोति ? अत्र केचन प्रमुखाः कारकाः विचारणीयाः सन्ति-
● जंग प्रतिरोध आवश्यकताएँ
● पहनें एवं घर्षण प्रतिरोध की आवश्यकताएँ
● इष्ट स्वरूप एवं रंग विकल्प
● विद्युत चालकता आवश्यकताएँ
● लागत एवं उत्पादन आयतन
● सुरक्षा एवं पर्यावरणीय नियम
सामान्यतया, आलोडाइनः भागानां कृते उत्तमः विकल्पः अस्ति येषां आवश्यकता भवति:
● उच्च जंग प्रतिरोध .
● विद्युत चालकता 1 .
● कम लागत 1 .
● द्रुततर उत्पादन .
ANODISING प्रायः प्राथमिकताम् अयच्छति येषां आवश्यकताः आवश्यकाः सन्ति:
● उच्च पहनन एवं घर्षण प्रतिरोध
● सजावटी रंग विकल्प
● मोटकर, अधिक टिकाऊ लेपन
प्रो टिप्: केषुचित् सन्दर्भेषु, आलोडाइनस्य एनोडाइजिंगस्य च संयोजनेन उभयोः लोकयोः उत्तमं प्रदानं कर्तुं शक्यते। जंगप्रतिरोधाय आधारस्तररूपेण आलोडाइन-लेपनं प्रयोक्तुं शक्यते, तदनन्तरं धारण-प्रतिरोधस्य, वर्णस्य च कृते anodizing भवति ।
अत्र आलोडाइन-एनोडाइजिंग्-योः प्रमुख-अन्तराणां सारांशः अस्ति:
कारक | आलोडाइन 1 . | एनोडाइजिंग 1 . |
लेपन स्थूलता 1 . | 0.0001 - 0.0000 इंच | 0.0001 - 0.001 इंच . |
जंग प्रतिरोध 1 . | सर्वोत्कृष्ट | शोभन |
धारण प्रतिरोध 1 . | उचितः | सर्वोत्कृष्ट |
स्वरूपम् | सुवर्णं, कृष्णं वा स्पष्टं वा . | वर्णानाम् विस्तृतपरिधिः २. |
विद्युत् चालकता 1 . | शोभन | निर्धनः |
मूल्यम् | अवच | उच्चतर 1 . |
पर्यावरणीय प्रभाव . | अधः (प्रकारः २) २. | उच्चतर 1 . |
अन्ततः, Alodine तथा Anodizing के बीच विकल्प आपके अनुप्रयोग के विशिष्ट आवश्यकताओं पर निर्भर करता है। उपरिष्टात् कारकं सावधानीपूर्वकं विचार्य लेपनविशेषज्ञैः सह परामर्शं कृत्वा, भवान् तत् परिष्करणं चयनं कर्तुं शक्नोति यत् कार्यप्रदर्शनस्य, रूपस्य, मूल्यस्य च आवश्यकतां सर्वोत्तमरूपेण पूरयति।
रखरखाव एवं सुरक्षा 1 .
आलोडाइन लेपित सतह रखरखाव
आलोडाइन लेपित सतह के दीर्घकालीन कार्यप्रदर्शन सुनिश्चित करने के लिए उचित रखरखाव कुंजी है। यद्यपि आलोडाइनः उत्तमं जंगप्रतिरोधं प्रदाति, तथापि सः पूर्णतया अपरिहार्यः न भवति। नियमितनिरीक्षणं परिचर्या च भवतः लेपितभागानाम् जीवनं विस्तारयितुं साहाय्यं कर्तुं शक्नोति।
निरीक्षण युक्तियाँ : 1 .
● क्षति, धारण, या जंग के किसी भी संकेत के लिए लग्न रूप से लेपित पृष्ठों का निरीक्षण करें।
● किनारों, कोण, और क्षेत्रों पर विशेष ध्यान दें, उच्च धारण या घुर्बाजी के अधीन क्षेत्रों पर भुगतान करें।
● लेपने लघु-रैक-अथवा पिनहोल्स् अथवा पिनहोल्स् इत्यस्य जाँचार्थं च आवर्धक-काचस्य अथवा सूक्ष्म-स्कोपस्य उपयोगं कुर्वन्तु ।
यदि भवान् किमपि क्षतिं पश्यति तर्हि शीघ्रमेव तस्य सम्बोधनं महत्त्वपूर्णम् अस्ति। लघु खरचः अथवा धारिताः क्षेत्राणि आलोडाइन टच-अप पेन् वा ब्रुशैः सह स्पर्शं कर्तुं शक्यन्ते । बृहत्तरेषु क्षेत्रेषु विच्छेदनस्य पुनःस्थापनस्य च आवश्यकता भवितुम् अर्हति ।
सफाई दिशानिर्देशः : १.
● सौम्य, पीएच-तटकीय क्लीनर तथा मृदु वस्त्र या ब्रश का प्रयोग करें।
● कोटिंग को खरचने की गईं घेरल क्लीनर या पट्टी को बचना करें।
● स्वच्छ जल के साथ सम्यक् प्रक्षालित एवं सम्पूर्णतः शुष्क करें।
● विलायक या कठोर रसायन का प्रयोग न करें जो आलोडाइन लेप को क्षीण कर सकते हैं।
मजेदार तथ्यम् : आलोडाइन-लेपनानि स्वयमेव किञ्चित्पर्यन्तं चिकित्सां कुर्वन्ति। यदि खरचितं भवति तर्हि क्रोमेट्-स्तरः शनैः शनैः प्रवासं कृत्वा क्षतिग्रस्तं क्षेत्रं पुनः सीलितुं शक्नोति ।
नियमित सफाई एवं रखरखाव पृष्ठ पर गले, ग्रिम, और संक्षारक तत्वों के निर्माण को रोकने में सहायक हो सकता है। एतेन आलोडाइन-लेपनस्य, अन्तर्निहितस्य एल्युमिनियमस्य च जीवनं बहु प्रसारयितुं शक्यते ।
Pro युक्तिः : भारी-परिधानस्य अथवा घर्षणस्य अधीनानाम् भागानां कृते, आलोडाइन-स्तरस्य उपरि स्पष्टं टॉपकोटं प्रयोक्तुं विचारयन्तु । एतेन शारीरिकक्षतिविरुद्धं रक्षणस्य अतिरिक्तं स्तरं प्राप्यते ।
सुरक्षा प्रोटोकॉल एवं संचालन 1 .
आलोडाइन इत्यादिभिः क्रोमेट्-रूपान्तरण-लेपनेन सह कार्यं कुर्वन् सुरक्षा सर्वदा सर्वोच्च-प्राथमिकता भवेत् । एतेषु लेपेषु खतरनाकानि रसायनानि सन्ति येषां सम्यक् संचालनस्य, निष्कासनस्य च आवश्यकता भवति ।
सुरक्षा उपाय : 1 .
● आलोडाइन समाधानों को संभालने पर सदैव उचित व्यक्तिगत सुरक्षा उपकरण (PPE) पहनें। अस्मिन् दस्तानानि, नेत्ररक्षणं, श्वसनयंत्रं च समाविष्टम् अस्ति यदि स्प्रे भवति ।
● फुमस को श्वासनकरने के लिए सुप्रत्यक्ष क्षेत्र में काम करें।
● आलोडाइन समाधानों के साथ त्वचा सम्पर्क करें। यदि सम्पर्कः भवति तर्हि साबुनेन जलेन च सम्यक् प्रक्षाल्यते।
● आलोडाइन समाधानं ताप, स्फुलिङ्ग, तथा खुले ज्वाला से दूर रखें।
● प्रत्यक्षसूर्यप्रकाशात् दूरं शीतले, शुष्के स्थाने आलोडाइन-समाधानं संग्रहयन्तु।
पर्यावरणीयसावधानताः : १.
● अलोडाइन समाधान जलीय जीवन के लिए हानिकारक हो सकता है। तान् नालिकासु वा जलमार्गेषु वा विमोचनं परिहरन्तु।
● स्थानीय नियमों के अनुसार आलोडाइन अपशिष्ट का सम्यक् निरूपण करें। एतदर्थं अनुज्ञापत्रयुक्तस्य खतरनाक-अपशिष्ट-सेवायाः उपयोगः आवश्यकः भवेत् ।
● आलोडाइन-अपशिष्टं अन्यैः रसायनैः सह न मिश्रयन्तु, यतः एतेन खतरनाक-प्रतिक्रियाः सृज्यन्ते ।
पुनःप्रयोग एवं निपटाल : 1 .
● आलोडाइन लेपित भागों को प्रायः उनके जीवन के अंत में पुनः प्रकट किया जा सकता है। मार्गदर्शिकानां कृते स्वस्थानीयपुनःप्रयोगसुविधायाः सह पश्यन्तु।
● यदि पुनःप्रयोगः विकल्पः नास्ति तर्हि लेपितभागानाम् अपवादः खतरनाक अपशिष्टः इति ।
● कदापि आलोडाइन लेपित भागों को नहहते हैं, क्योंकि यह विषाक्त फुमस को मुक्त कर सकता है।
स्मर्यतां, हेक्सालिवेण्ट् क्रोमियम (प्रकारः १ प्रकारे लेपनेषु दृश्यते) एकः ज्ञातः कार्सिनोजेन् अस्ति । एक्सपोजरेन गम्भीराः स्वास्थ्यविषयाः भवितुम् अर्हन्ति। सदैव सुरक्षां प्राथमिकताम् अददात् तथा च समुचितं नियन्त्रण-प्रोटोकॉल-अनुसरणं कुर्वन्तु ।
केस-अध्ययनम् : एकः विनिर्माण-सुविधा हेक्स-रहित-प्रकारस्य २ आलोडाइन-लेपनं प्रति स्विच् कृतवती यत् श्रमिक-सुरक्षां सुदृढां करोति । हेक्सालिनेण्ट् क्रोमियमं स्वप्रक्रियातः उन्मूलयित्वा ते स्वास्थ्यजोखिमं न्यूनीकृत्य अपशिष्टनिष्कासनप्रक्रियाः सरलीकरोति स्म ।
अत्र मुख्यसुरक्षायाः निबन्धनयुक्तीनां च द्रुतसारांशः अस्ति:
● उचित PPE पहनें
● सुप्रत्यक्षक्षेत्रेषु कार्यं कुर्वन्तु
● त्वचा सम्पर्क करें
● समाधान सम्यक् संग्रहीत करें
● प्रति नियमन अपशिष्ट का विसर्ज करें
● यदा सम्भवं तदा पुनःप्रयोगः
आलोडाइन परिष्करण का भविष्य
क्रोमेट रूपान्तरण लेपन में नवीनताएँ
आलोडाइन-परिष्करणस्य भविष्यं उज्ज्वलम् अस्ति, यत्र क्रोमेट्-रूपान्तरण-लेपन-प्रौद्योगिक्यां निरन्तरं नवीनताः उन्नतिः च अस्ति । शोधकर्तारः निर्मातारः च कार्यप्रदर्शनस्य, सुरक्षायाः, पर्यावरणस्य च मैत्रीयाः सुधारार्थं नूतनानि सूत्राणि, अनुप्रयोगपद्धतीनां च निरन्तरं विकासं कुर्वन्ति।
नवीनतायाः एकः रोमाञ्चकारी क्षेत्रः गैर-वर्णरूपान्तरण-लेपनस्य विकासे अस्ति । एते लेपाः वैकल्पिकरसायनशास्त्रस्य उपयोगं कुर्वन्ति, यथा जिरकोनियम अथवा टाइटेनियम यौगिकं, क्रोमियमस्य उपयोगं विना जंगसंरक्षणं प्रदातुं
मजेदार तथ्यम् : नासा अन्तरिक्षयानस्य उच्च-प्रदर्शन-विमानस्य च उपयोगाय नासा-426 इति नामकं गैर-वर्ण-रूपान्तरण-लेपनं विकसितवती अस्ति ।
अन्यत् आशाजनकं नवीनता अस्ति रूपान्तरण-लेपनेषु नैनो-प्रौद्योगिक्याः उपयोगः अस्ति । नैनोकणों को लेपन सूत्र में समावेशित करके शोधकर्ताओं को जंग प्रतिरोध, कठोरता, एवं स्व-चिकित्सा क्षमता जैसे गुण बढ़ा सकते हैं।
अनुप्रयोगविधिषु उन्नतिः, यथा स्प्रे-लेपनं, ब्रश-प्लेटिङ्ग् च, अपि आलोडाइन-लेपनस्य बहुमुख्यतां सुलभतां च विस्तारयन्ति एताः पद्धतयः लेपन-मोटाई-कवरेज-योः अधिक-सटीक-नियन्त्रणं, तथैव जटिल-आकारस्य, कठिन-पुनर्-क्षेत्राणां च लेपनस्य क्षमतायाः च अनुमतिं ददति ।
पर्यावरणीय प्रभाव एवं नियमन 1 .
यथा यथा पर्यावरणजागरूकता वर्धते तथा तथा औद्योगिकप्रक्रियासु हेक्सालिन्ट् क्रोमियम इत्यादीनां खतरनाकरसायनानां उपयोगं न्यूनीकर्तुं दबावः वर्धमानः अस्ति आलोडाइन सहितं क्रोमेटरूपान्तरणलेपनं तेषां सम्भाव्यपर्यावरणस्य स्वास्थ्यप्रभावस्य च कारणेन संवीक्षणस्य अधीनं आगतं अस्ति।
तस्य प्रतिक्रियारूपेण विश्वस्य नियामकसंस्थाः क्रोमियम-यौगिकानां उपयोगे, निष्कासन-विषये च कठोर-विनियमाः कार्यान्वयन्ति । उदाहरणतया:
● यूरोपीय संघ के पहुँच नियमन नियमन में हीक्सालिन्ट क्रोमियम का उपयोग कुछ अनुप्रयोगों में प्रतिबंधित करता है।
● अमेरिकी पर्यावरण संरक्षण एजेन्सी (EPA) ने क्रोमियम उत्सर्जन एवं अपशिष्ट निपटान पर सखत सीमा निर्धारित की है।
● कई देशों को हेक्सालिनेट क्रोमियम यौगिकों के लिए विशेष अनुज्ञापत्र एवं नियंत्रण प्रक्रिया की आवश्यकता होती है।
एते नियामकपरिवर्तनानि पारम्परिक-क्रोमेट-रूपान्तरण-लेपनस्य अधिक-पर्यावरण-अनुकूल-विकल्पानां विकासं स्वीकरणं च चालयन्ति। हेक्स-रहित प्रकार 2 Alodine Latings, जो हेक्सालिनेट क्रोमियम के स्थान पर त्रिवालेदार क्रोमियम का उपयोग करते हैं, उनके कम पर्यावरण प्रभाव एवं सुरक्षित नियंत्रण आवश्यकताओं के कारण अधिक लोकप्रिय होने के कारण अधिक लोकप्रिय होने है।
क्रोमेट रूपान्तरण लेपन के अन्य इको-फ्रेण्ड्ली विकल्पों में अन्तर्भवित:
● जिरकोनियम-आधारित लेपिंग
● टाइटेनियम-आधारित लेपिंग
● सोल-जेल कोटिंग्स .
● जैविक लेप 1 .
यद्यपि एते विकल्पाः सर्वेषु अनुप्रयोगेषु क्रोमेट् लेपानां कार्यप्रदर्शनस्य सङ्गतिं न कुर्वन्ति तथापि ते जंगसंरक्षणस्य पर्यावरणीयप्रभावं न्यूनीकर्तुं आशाजनकविकल्पान् प्रददति
अग्रे दृष्ट्वा : १.
आलोडाइन-परिष्करणस्य भविष्यं सम्भवतः प्रौद्योगिकी-नवीनीकरणस्य पर्यावरण-प्रबन्धनस्य च संयोजनेन आकारितं भविष्यति। यथा शोधकर्तारः न्यूनपर्यावरणप्रभावयुक्तानां नवीनानाम्, उच्च-प्रदर्शन-लेपानां विकासं कुर्वन्ति, निर्मातृभ्यः स्वस्य लेपन-विकल्पेषु कार्यप्रदर्शनस्य, मूल्यस्य, स्थायित्वस्य च संतुलनस्य आवश्यकता भविष्यति
पश्यन्तु केचन प्रमुखाः प्रवृत्तयः अत्र सन्ति-
● गैर-वर्णरूप रूपान्तरण लेप का निरन्तर विकास
● नैनो प्रौद्योगिकी एवं अन्य उन्नत सामग्री का उपयोग बढ़ाने का उपयोग
● जीवनचक्र आकलन एवं इको-डिजाइन सिद्धान्तों पर अधिक बल देते हैं
● खतरनाक रसायनों पर सख्ततर वैश्विक नियमन
● स्थायि एवं पर्यावरणीय मैत्रीपूर्ण लेपन की बढ़ती माग
एतासां प्रवृत्तीनां अग्रभागे स्थित्वा नवीनतां स्थायित्वं च प्राथमिकताम् अयच्छन्, आलोडाइन-परिष्करण-उद्योगः स्वस्य पर्यावरणीय-पदचिह्नं न्यूनीकरोति, तस्य पर्यावरण-पदचिह्नं न्यूनीकरोति च ये अस्मिन् रोमाञ्चकारीक्षेत्रे अनुकूलितुं नवीनतां च कर्तुं शक्नुवन्ति तेषां कृते भविष्यं उज्ज्वलम् अस्ति।
निगमन
निष्कर्षतः आधुनिकनिर्मातृसाधनपुस्तिकायां आलोडाइन-लेपनं महत्त्वपूर्णं साधनम् अस्ति । तेषां प्रभावशालिनः जंगप्रतिरोधः, बहुमुखी-अनुप्रयोगाः, निरन्तरं नवीनताः च सन्ति, ते आगमिष्यमाणानां वर्षाणां कृते सतह-संरक्षणस्य प्रमुख-क्रीडकाः एव तिष्ठितुं सज्जाः सन्ति |.
आलोडाइनस्य मूलभूतविषयान् अवगत्य, स्वस्य विशिष्टानि आवश्यकतानि विचार्य, अनुभविनां व्यावसायिकैः सह साझेदारी च कृत्वा, भवान् स्वस्य अग्रिम-प्रकल्पस्य कृते एतेषां शक्तिशालिनः लेपनस्य पूर्ण-क्षमताम् अनलॉक् कर्तुं शक्नोति
अतः यदि भवान् स्वस्य एल्युमिनियमस्य भागान् आलोडाइनेन सह अग्रिमस्तरं प्रति नेतुम् सज्जः अस्ति तर्हि MFG इत्यत्र विशेषज्ञान् प्रति गच्छतु . वयं भवतः प्रत्येकं पदे भवतः सहायतां कर्तुं अत्र स्मः, लेपनचयनात् आरभ्य अन्तिमनिरीक्षणपर्यन्तम्।
अलोडाइन समाप्त के लिए FAQs .
प्रश्नः--------तत् च तया विनिर्माण-प्रक्रियाणां लाभः कथं भवति ?
अ: आलोडाइनः एकः क्रोमेट् रूपान्तरणलेपः अस्ति यः धातुनां जंगतः रक्षणं करोति तथा च रङ्गसञ्चालनं सुधरयति।
प्रश्नः- भवन्तः कथं आलोडाइन क्रोमेट् लेपनं प्रयोजयन्ति, तथा च भिन्नाः विधिः काः सन्ति?
अ: आलोडिनः ब्रशं कृत्वा, डुबकी/विसर्जनं, अथवा स्प्रेिंगं कृत्वा प्रयोक्तुं शक्यते। विसर्जनः एव सर्वाधिकं सामान्यः विधिः अस्ति ।
प्रश्नः- सीएनसी-यन्त्रित-भागानाम् कृते आलोडाइन-परिष्करणं किमर्थं महत्त्वपूर्णं मन्यते ?
उ: आलोडाइनः भाग आयामेषु महत्त्वपूर्णरूपेण परिवर्तनं विना जंगसंरक्षणं प्रदाति, येन सटीक-सीएनसी-भागेषु आदर्शः भवति ।
प्रश्नः- क्रोमेट् रूपान्तरणलेपनस्य तस्य महत्त्वं च कृते मोटाईपरिधिः काः सन्ति?
A: क्रोमेट लेप 0.25-1.0 μm (0.00001-0.00004 इंच) मोटी से 0.25-1.0 μm से होते हैं, जो न्यूनतम आयामी प्रभाव के साथ संरक्षण प्रदान करते हैं।
प्रश्नः- प्रथमप्रकारस्य तथा द्वितीयप्रकारस्य आलोडाइनस्य समाप्तेः मध्ये मुख्याः भेदाः के सन्ति?
अ: प्रकारः प्रथमः हेक्सालिवेण्ट् क्रोमियमः अस्ति तथा च अधिकं खतरनाकं भवति। द्वितीयप्रकारः त्रिवैसेण्ट् क्रोमियमस्य उपयोगं करोति, सुरक्षितः च अस्ति ।
प्रश्नः- धातुभागेषु विद्युत् चालकतायां आलोडाइन-परिष्करणेन कथं सुधारः भवति ?
अ: आलोडाइनस्य पतली लेपनेन विद्युत् चालकता महत्त्वपूर्णतया बाधां विना जंगविरुद्धं रक्षणं कर्तुं शक्यते।
प्रश्नः- एल्युमिनियमात् परं धातुषु आलोडाइन-परिष्करणं प्रयोक्तुं शक्यते वा?
अ: आम्, ताम्र, मैग्नीशियम, कैडमियम, जिंक-प्लेटेड इस्पात इत्यादीनां अन्येषु धातुषु आलोडाइनस्य उपयोगः कर्तुं शक्यते ।
प्रश्नः- आलोडाइन-परिष्करणेन सह पर्यावरणीयविचाराः काः सन्ति ?
अ: हीक्सालिवेण्ट् क्रोमियम टाइप प्रथम आलोडिनः ज्ञातः कार्सिनोजेन् अस्ति तथा च विशेषनिर्वाहस्य, निष्कासनस्य च आवश्यकता भवति।
प्रश्नः- आलोडाइन-परिष्करणस्य व्ययः अन्येषां सतह-उपचारानाम् तुलनां कथं करोति ?
अ: आलोडिनः सामान्यतया अन्यचिकित्सानां अपेक्षया अल्पमहत्त्वपूर्णः भवति यथा एनोडाइजिंग् इव अस्य सरलतरस्य अनुप्रयोगप्रक्रियायाः कारणतः।
